گردشگری روستایی چیست؟ - وبلاگ تکنولوپ

به گزارش وبلاگ تکنولوپ، گردشگری روستایی از جدیدترین شاخه های گردشگری است که در آن گردشگران امکان تجربه سفری سرشار از آرامش در روستاهای بکر و آشنایی با فرهنگ بومی نقاط مختلف دنیا را خواهند داشت.

امروزه جهانگردی به صنعتی پیشرو در جهان تبدیل شده است و کشورها رقابتی تنگاتنگ برای جذب جهانگرد دارند. جهانگردی روستایی زیرمجموعه ای نوظهور از صنعت جهانگردی است که مورد توجه بسیاری از علاقه مندان به طبیعت گردی و ماجراجویی قرار گرفته است.

در جهانگردی روستایی علاوه بر دیدنی های روستا، جهانگردان با هنر و فرهنگ بومی آن نیز آشنا می شوند. با تنوع بالایی از روستاها در اقلیمی چهار فصل، روستاهای جهانگردی ایران طبیعت گردان بسیاری از داخل و خارج را میزبانی می نمایند. گرچه با توسعه جهانگردی روستایی احتمال آسیب به منابع طبیعی و محیط زیست بیشتر می شود، با افزایش دانش، فرهنگ و آگاهی در این زمینه، می توان از آن پیشگیری کرد.

جهانگردی روستایی چیست و چه چالش ها و مزایایی دارد:

• جهانگردی روستایی چیست؟
• تاریخچه جهانگردی روستایی در ایران
• انواع جهانگردی روستایی
• مزایای جهانگردی روستایی
• چالش های جهانگردی روستایی
• فعالیت های جهانگردی روستایی
• نکات مهم در جهانگردی روستایی

جهانگردی روستایی چیست؟

جهانگردی روستایی شاخه ای تازه در صنعت جهانگردی در جهان است که توجه جهانگردان را به طبیعت گردی، بازدید از منطقه ها بومی جهان و آشنایی با فرهنگ مردم روستایی دعوت می نماید. در این سبک سفر، جهانگردان امکان بازدید از دیدنی های طبیعی روستاها و طبیعت اطراف آن ها و آشنایی با هنر، صنایع دستی بومی و فرهنگ غذایی روستاهای مختلف جهان را خواهند داشت.

در بسیاری از کشورهای جهان، سفر به دهکده ها، مزارع و بعلاوه انجام هر کاری در طول سفر مبتنی بر فعالیت های رایج در روستا را جهانگردی روستایی می نامند. این فعالیت ها با توجه به ساختار روستای جهانگردی و اقلیم آن فرق دارد؛ اما در همه آن ها، نشانه هایی از میراث فرهنگی روستای مورد نظر به چشم می خورد. گاهی از جهانگردی روستایی با عنوان بومگردی نیز یاد می نمایند.

در جهانگردی روستایی رابطه مستقیمی بین جهانگردان با فرهنگ های متنوع از سراسر جهان و مردم بومی نواحی روستایی برقرار می شود که تاثیر بالایی بر افزایش فرهنگ هر دو دسته دارد. امروزه بسیاری از علاقه مندان به جهانگردی از جهانگردان تا جهانگردان داخلی، سفر به روستاها و منطقه ها بکر طبیعی و اقامت در خانه های روستایی و اقامتگاه های بومگردی را جایگزین سفرهای لوکس و اقامت در هتل های پنج ستاره می نمایند.

در واقع سلیقه جهانگردان در نقاط مختلف جهان در حال حاضر تغییر نموده است و تجربه زیست در محیطی سنتی، برای دوری از زندگی مدرن و پرچالش امروزی ضروری به نظر می رسد. جهانگردی روستایی در حال رشد مداوم است و اشکال مختلفی از جهانگردی را شامل می شود که هرکدام به نوعی با منابع روستایی در ارتباط هستند.

اهمیت جهانگردی روستایی زمانی تعیین می شود که روند صعودی مهاجرت روستاییان به شهرها را آنالیز کنیم. با افزایش جمعیت شهرنشین و گستردگی بیشتر شهرها، احتیاج به محیط های طبیعی نیز دوچندان خواهد شد. از طرفی جهانگردی در نقاط روستایی، رونق مالی در منطقه ها بکر و کم برخوردار را نیز به دنبال دارد.

در ایران نیز با تنوع بالای روستاها و اقوام ساکن در آن ها، جهانگردان گزینه های متنوعی برای جهانگردی روستایی پیش رو دارند و امکان اقامت در برترین اقامتگاه های بومگردی ایران را نیز خواهند داشت. از مهم ترین ویژگی های جهانگردی روستایی می توان به فردی بودن آن اشاره نمود؛ به این معنی که برگزاری آن به صورت تورهای گروهی و دسته جمعی، روستاگردی را از حالت سنتی آن خارج می نماید.

از دیگر ویژگی های موردنظر جهانگردان در این شاخه می توان، اجرای فعالیت های روستایی در حالت سنتی آن را نام برد. برای مثال می توان به پخت غذا در روستاها به روش سنتی یا اجرای مراسم و جشن های محلی اشاره نمود. در واقع هرچه روستای مقصد سفر شما بکرتر باشد و ساکنان آن به آداب و رسوم قدیمی خود پایبندتر باشند، تجربه ای غنی تر از جهانگردی روستایی خواهید داشت.

تاریخچه جهانگردی روستایی در ایران

مفهوم جهانگردی روستایی نخستین بار در خارج از ایران شکل گرفته است. اگر بخواهیم این جهانگردی را از منظر فعالیتی سرگرمیی آنالیز کنیم، قدمت آن در اروپا به نیمه دوم قرن هجدهم میلادی بازمی شود. در نخستین تجربه های روستاگردی در جهان، تنها قشر مرفه امکان بازدید از روستاها و منطقه ها طبیعی دور از دسترس را داشتند. به مرور زمان و با توسعه جاده ها در قرن نوزدهم و بیستم میلادی، دسترسی به روستاها ساده تر شد و افراد بیشتری در طول سال برای بازدید از روستاها به منطقه ها دور سفر کردند.

از سال 1945 میلادی به بعد، رشد چشمگیری در جهانگردی روستایی در جهان به وجود آمد. از دهه 1980 میلادی (در حدود 40 سال پیش) تا به امروز (سال 2024 میلادی)، تغییرات زیرساختی قابل توجهی در روستاهای مختلف جهان برای توسعه هرچه بیشتر جهانگردی روستایی رخ داده است.

امروزه جهانگردی روستایی مفهومی داخلی در کشورها نیست و بسیاری از جهانگردان خارجی نیز در سفر به کشورهای مختلف جهان، روستاهای خوش آب و هوا را برای اقامت و بازدید انتخاب می نمایند. رشد شهرنشینی در جهان، علاقه مندان به جهانگردی را به سوی مزارع، جنگل ها و محیط زیست می کشاند تا مدتی را دور از آلودگی های شهری و شلوغی های روزمره سپری نمایند.

در ایران نیز به علت تعداد و تنوع بالای روستاها از شمال تا جنوب و غرب تا شرق کشور، جهانگردی روستایی رو به پیشرفت بسیار است. این سبک از جهانگردی در ایران قدمت بالایی ندارد و کمتر از 100 سال از عمر آن می گذرد. گرچه تفرج در منطقه ها خوش آب و هوا و اتراق در ییلاق های روستایی ایران، از زمان سلطنت پادشاهان در این کشور متداول بود؛ این فعالیت ها تنها به آن ها تعلق داشت و به علت ضعف ساختار جاده ها و مسائل حمل و نقل به روستاها، مردم عادی سهمی از روستاگردی و سرگرمی در طبیعت نداشتند.

امروزه تنوع بالایی از اقامتگاه های بومگردی در روستاهای ایران به چشم می خورد. از عمر تغییرات ساختاری در آبادی های ایران، برای استقبال از جهانگردان، بیش از 40 سال نمی گذرد و همچنان راهی طولانی برای ارتقای فرهنگ جهانگردی روستایی در کشور وجود دارد. مهم ترین دغدغه در این مسیر، ایجاد تمایل در جهانگردان به اقامت در خانه های روستایی و بومگردی، به جای ساخت وساز در بافت روستاها و منطقه ها طبیعی بکر و معاشرت و همراهی با روستاییان است. با افزایش آگاهی و کوشش برای ارتقای فرهنگ جهانگردی روستایی در ایران، آینده ای روشن پیش روی این بخش از صنعت جهانگردی در کشور خواهد بود.

انواع جهانگردی روستایی

جهانگردی روستایی بر اساس انتخاب نوع فعالیت در یک روستا یا ظرفیت های روستاگردی آن به انواع مختلفی تقسیم می شود. انواع جهانگردی روستایی در کشورهای مختلف نیز با توجه به تعاریف مختلف از این شاخه جهانگردی تغییر می نماید. در بعضی کشورهای جهان نوع تعیینی از جهانگردی روستایی با هدف جنگل نوردی و فعالیت های مرتبط با کشاورزی وجود دارد.

در بعضی روستاها، جهانگردی با هدف آشنایی با فرهنگ غذایی مردم بومی آن و شیوه کشت مواد طبیعی در منطقه مورد نظر انجام می شود. دسته ای از علاقه مندان به روستاگردی، منطقه ها کم جمعیت و بکر با ویژگی های دور از دسترس در شهرها را برای جهانگردی روستایی انتخاب می نمایند.

یکی از انواع جهانگردی روستایی توجهی خاص به محیط زیست و اکوتوریسم منطقه ها مختلف دارد که جهانگردان این سفرها را با هدف ارتقای سطح آگاهی عمومی از ارزش منابع طبیعی و به صورت تبلیغاتی انجام می دهند. از این نوع جهانگردی با نام جهانگردی سبز نیز یاد می نمایند. بعلاوه اقامت در خانه های روستایی و اقامتگاه های بومگردی به منظور آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم روستاها، از محبوب ترین نمونه های این سبک سفر است.

به طور کلی دسته بندی تعیینی برای انواع جهانگردی روستایی وجود ندارد؛ زیرا با توجه به زیرساخت های روستاها در منطقه ها مختلف ایران و سایر نقاط جهان، انواع بسیاری از این شاخه جهانگردی را می توان تعریف کرد. با این وجود در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران، چند دسته اصلی برای انواع جهانگردی روستایی شمرده می شود که به توضیح زیر است:

• جهانگردی تاریخی و فرهنگی: برای بازدید از جاهای دیدنی روستاها و آشنایی با آداب و رسوم آن ها
• جهانگردی طبیعت گردی و بومگردی: برای بازدید از انواع اکوسیستم ها و محیط زیست اطراف روستاها
• جهانگردی کشاورزی: برای شرکت در فعالیت های کشاورزی و تجربه کاشت مواد طبیعی
• جهانگردی حیات وحش و جنگل نوردی: به منظور لذت از طبیعت و آشنایی با گونه های جانوری یک منطقه
• جهانگردی مزرعه: برای دستیابی به تجربه اقامت در مزرعه و روزمرگی های ساکنان روستاها
• جهانگردی سبز: با رویکرد توسعه پایدار در صنعت جهانگردی روستایی و به منظور ارتقای دانش و فرهنگ جهانگردان در روستاگردی

مزایای جهانگردی روستایی

در حال حاضر صنعت جهانگردی در جهان رو به پیشرفت است و جهانگردان در نقاط مختلف جهان در پی شیوه های تازه و تجربه های نوین در سفر هستند. جهانگردی روستایی از تازهترین و پرطرفدارترین راه های جهانگردی است که هم برای مسافران و هم برای ساکنان روستاها مزایایی قابل توجه دارد.

بعضی از مهم ترین مزایای جهانگردی روستایی برای روستاییان و جهانگردان به توضیح زیر است:

• توسعه روستاها، ایجاد شغل و عایدی برای روستاییان
• حفظ و توسعه فرهنگ بومی روستاها
• کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها
• رسیدگی بیشتر به محیط های روستایی و بومی و ارتقای سطح کیفی امکانات روستاها
• قرارگیری آثار تاریخی و فرهنگی در مرکز توجه و رسیدگی بیشتر به آن ها
• بهبود کیفیت جاده های فرعی و سیستم حمل و نقل در روستاها
• کاهش نابرابری فرهنگی بین ساکنان شهرها و روستاها
• کسب تجربه های تازه سفر برای جهانگردان
• لذت از محیط آرام و پاکیزه به دور از شلوغی ها و آلودگی های شهری
• توسعه فرهنگ ساده سفر کردن
• کاهش اضطراب های روزمره ناشی از سبک زندگی شهری

چالش های جهانگردی روستایی

جهانگردی روستایی به علت رویارویی دو گروه از افراد با فرهنگ متفاوتی که متاثر از محیط زندگی آن ها است، چالش هایی جدی نیز در بر دارد. مهم ترین نکته، احساس مسئولیت جهانگردان نسبت به رسوم متداول در روستاها و احترام به فرهنگ جامعه روستایی و هم سویی با ساکنان آن است.

جهانگردی روستایی فرصتی مناسب برای طبیعت گردی و بازدید از منطقه ها بکر فراهم می نماید. احترام به محیط زیست و حفظ منابع طبیعی روستاها، دیگر چالش قابل توجه برای جهانگردان در سفر به روستاها است. میل به ساخت وساز در محیط های بکر جنگلی و روستایی از طرف جهانگردان و در نتیجه آن افزایش جمعیت کاذب روستاها، تخریب جنگل ها و افزایش قیمت زمین در آبادی ها، زندگی روستاییان را با مسائل فراوان روبه رو می نماید.

در سوی مقابل، به علت عدم وجود زیرساخت های مناسب جهانگردی در بعضی روستاها، جهانگردان با تجربه هایی ناخوشایند در روستاگردی روبرو می شوند. قیمت های بالا در ازای ارائه خدمات نامطلوب به علت محدودیت های موجود و بازار غیر رقابتی در روستاها، از مهم ترین دغدغه های جهانگردان به شمار می رود.

سرمایه گذاری مناسب در روستاها برای جلب رضایت جهانگردان و رونق جهانگردی روستایی نیز، چالشی جدی برای روستاییان است. با افزایش آگاهی دو جانبه برای جهانگردان و روستاییان در توسعه جهانگردی روستایی، این سبک از جهانگردی پیشرفت روزافزون خواهد داشت.

فعالیت های جهانگردی روستایی

فعالیت های جهانگردی روستایی هم راستا با ظرفیت های طبیعی و تاریخی در روستاها تعریف می شود. اگر روستاهای جنگلی و کوهستانی را برای روستاگردی انتخاب کنید، فعالیت ها و سرگرمیات شما تفاوت زیادی با روستاهای جنوب ایران و منطقه ها کویری خواهد داشت.

از معروف ترین فعالیت های جهانگردی روستایی می توان به شرکت در بخش های مختلف کار کشاورزی و باغداری اشاره نمود. گردش در مراتع، جنگل نوردی و کوهنوردی از دیگر فعالیت های محبوب در نزدیکی روستاهای ییلاقی و کوهستانی هستند.

از مجذوب کننده ترین بخش های جهانگردی روستایی می توان شکم گردی در روستاها را نام برد. در بیشتر آبادی ها، غذاهای محلی ایران در خانه های بومگردی و به صورت سفارشی برای جهانگردان طبخ می شود. با شناخت خوراک های محبوب هر منطقه و غذاخوری های باکیفیت در روستاها، تجربه ای به یادماندنی از صرف غذاهای محلی به دست خواهید آورد.

هرکدام از روستاهای ایران اقلیمی مخصوص به خود دارند و متناسب با آن، ظرفیت های جهانگردی متنوعی در اطراف روستاها به چشم می خورد. بازدید از محیط زیست اطراف روستاها و آنالیز اکوسیستم منطقه ها مختلف، فعالیت مورد توجه بعضی جهانگردان است.

پیاده روی در مسیرهای طبیعت گردی ایران، دوچرخه سواری در کوهستان یا جنگل، ورزش در هوای پاکیزه، بیابان گردی و بازدید از جاهای دیدنی ایران در گوشه و کنار روستاها، فعالیت هایی دلپذیر در جهانگردی روستایی هستند. در بازدید از روستاهای مختلف می توانید از آثار و صنایع دستی ایران، مربوط به هر منطقه از کشور بازدید کنید و برای رونق بازار جهانگردی آن ها، محصولات محلی را خریداری کنید.

علاقه مندان به حیوانات می توانند در جهانگردی روستایی زمانی را به گشت وگذار میان حیوانات اهلی یا سوارکاری در مراتع اختصاص دهند. با اقامت در خانه های محلی و اقامتگاه های بومگردی ایران، فرصتی مناسب برای آشنایی با سبک زندگی و فرهنگ بومی در روستاهای مختلف برای جهانگردان فراهم می شود.

در روستاهای جهانگردی ایران، موزه ها و خانه هایی تاریخی قرار دارند که به همت بومیان راه اندازی یا نوسازی شده اند. این مکان ها اطلاعاتی درخور از فرهنگ نواحی بومی ایران به جهانگردان ارائه می دهد. بازدید از این موزه ها و خانه های تاریخی، از برترین فعالیت های جهانگردی روستایی برای علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ است.

در روستاهای نزدیک به عرصه های آبی فرصت لذت از فعالیت ها و سرگرمیات آبی مانند قایق سواری با قایق های محلی و ماهیگیری را خواهید داشت. در بسیاری از آبادی ها در طول سال، جشن ها و مراسمی با آداب و رسوم اقوام ایرانی برگزار می شوند که شرکت در این رویدادها تجربه هایی منحصربه فرد برای جهانگردان در پی خواهد داشت.

بعضی از جشن های ایرانی در روستاهای کشور در تاریخ خاصی برگزار می شوند که در صورت تمایل به شرکت در آن مراسم، باید زمان مناسب برای جهانگردی روستایی در منطقه مورد نظر را انتخاب کنید. به عنوان مثال مراسم پیر شالیار در هفته دوم بهمن ماه در روستای اورامان تخت برپا می شود و یکی از زیباترین جشن های سنتی ایرانیان است.

نکات مهم در جهانگردی روستایی

اگر از علاقه مندان به روستاگردی هستید، توجه به نکات زیر لذت شما از سفر را بیشتر می نماید و ارتباط مناسبی با بومیان هر منطقه برقرار خواهید کرد.

• پیش از سفر به یک روستا از بایدها و نبایدهای فرهنگی اهالی آن آگاه شوید.
• به خاطر داشته باشید که آداب و رسوم روستاییان در منطقه ها مختلف ایران و سایر نقاط جهان با یکدیگر تفاوت های بسیاری دارد.
• به محیط زیست احترام بگذارید و آسیبی به منابع طبیعی روستاها وارد نکنید.
• بدون هماهنگی با شورای روستا، در مراسم محلی و جشن های روستاییان شرکت نکنید.
• بدون اجازه به زمین های زراعی و باغ ها وارد نشوید.
• برای عکس برداری از روستاییان، حتما از آن ها اجازه بگیرید.
• در صورت امکان از صنایع دستی موجود در روستاها خرید کنید تا بازار روستاها رونق بگیرند.
• روستاییان سحرخیز هستند و با غروب خورشید در خانه ها به استراحت می پردازند. ساعت روزانه خود را با آن ها تنظیم کنید تا آرامش زندگی روستاییان از بین نرود.

در این مقاله به جهانگردی روستایی، انواع مختلف آن و مزایا و چالش های این سبک از جهانگردی پرداختیم. شما نیز می توانید در ادامه تجربه ها و نظرات خود در زمینه جهانگردی روستایی را با ما و دیگر کاربران وبلاگ تکنولوپ در میان بگذارید.

پرسش های متداول

جهانگردی روستایی چیست؟

جهانگردی روستایی شاخه ای تازه در صنعت جهانگردی در جهان است. در این سبک سفر، جهانگردان امکان بازدید از دیدنی های طبیعی روستاها و طبیعت اطراف آن ها و آشنایی با هنر، صنایع دستی بومی و فرهنگ غذایی روستاهای مختلف جهان را خواهند داشت.

انواع جهانگردی روستایی کدامند؟

به طور کلی دسته بندی تعیینی برای انواع جهانگردی روستایی وجود ندارد؛ اما بعضی از شاخه های جهانگردی روستایی شامل جهانگردی طبیعت گردی و بوم گردی، کشاورزی، مزرعه، سبز، حیات وحش و جنگل نوردی و تاریخی و فرهنگی می شود.